မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအကြပ်အတည်းတွေကို ကူညီဖြေရှင်းဖို့အတွက် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (ASEAN) က ရွေးချယ်ထားတဲ့ ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ ဒုတိယနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး Erywan Yusof ကို မြန်မာ့အရေးအာဆီယံအထူးကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် မြန်မာစစ်ကာင်စီက သြဂုတ်လ ၄ ရက်နေ့မှာ သဘောတူလက်ခံလိုက်ပါပြီ။ စစ်တပ် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက အကြမ်းဖက်မှု အခြေအနေတွေ အဆုံးသတ်နိုင်ရေး အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ အတိုက်အခံတွေကြား တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွေ လမ်းပွင့်လာအောင်လို့ အာဆီယံက ကမကထလုပ် ဆောင်ရွက်နေတာပါ။
ဒီအတွက် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အာဆီယံအထူးကိုယ်စားလှယ်တဦးထားဖို့ အာဆီယံအစည်းအဝေးက ဆုံးဖြတ်ခဲ့သလို၊ ဒီ ကိုယ်စားလှယ်နေရာအတွက် ထိုင်း အင်ဒိုနီးရှားနဲ့ ဘရူနိုင်းနိုင်ငံက သံတမန်တွေကို အသီးသီးအဆိုပြုခဲ့ကြပါတယ်။ အခုနောက်ဆုံး ဘရူးနိုင်း ဒုနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Erywan Yusof ကို အာဆီယံက ရွေးချယ်ထားပြီးနောက်၊ အခု ဒီကနေ့မှာတော့ မြန်မာစစ်ကောင်စီကပါ လက်ခံသဘောတူလိုက်တာပါ။
လူသားချင်းစာနာကူညီမှု လုပ်ငန်းတွေကိုလည်း အထူးကိုယ်စားလှယ်က ကြီးကြပ်သွားမယ်လို့ အာဆီယံအသင်းရဲ့ ဒီကနေ့ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပေမဲ့ အသေးစိတ်ကိုတော့ ဖော်ပြထားခြင်းမရှိပါဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ကြုံလာရတဲ့အကြမ်းဖက်မှုတွေ ရပ်တန့်နိုင်ဖို့အတွက် အထူးကိုယ်စားလှယ် ခန့်အပ်ရေး အပါအဝင် အချက် ၅ ချက်ပါ ဘုံသဘောတူညီချက်တရပ်ကို အာဆီယံအဖွဲ့က ချမှတ်ခဲ့တာ ရက်ပိုင်း ၁၀၀ ကျော်ကြာလာခဲ့ပေမဲ့ တိုးတက်မှု တစုံတရာ မရှိတဲ့အပေါ် နိုင်ငံတကာက ဖိအားတိုးပေးလာနေချိန်မှာ မစ္စတာ Yusof ကို အထူးကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် အတည်ပြု ခန့်အပ်လိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ဧပြီလက အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဂျကာတာမြို့မှာကျင်းပတဲ့ ကျင်းပတဲ့ မြန်မာ့အရေး အာဆီယံ အထူး ဆွေးနွေးပွဲမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ချက်ချင်းရပ်ရေး၊ လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီတွေ ပေးအပ်ရေးနဲ့ အာဆီယံ အထူးကိုယ်စားလှယ်တဦး ခန့်ထားရေး အပါအဝင် ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ရပ်ကို အတည်ပြုထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
အဲဒီဆုံးဖြတ်ချက်ထဲမှာပဲ အထူးကိုယ်စားလှယ်အနေနဲ့ မြန်မာပဋိပက္ခအတွင်းက သက်ဆိုင်သူအားလုံးကို တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုတွေလုပ်မယ်လို့ ဖော်ပြထားရာမှာ၊ ဖမ်းဆီးခံနေရတဲ့ မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီခေါင်းဆောင်ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ တွေ့ခွင့်ရမရဆိုတာကတော့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမရှိသေးပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အာဆီယံအထူးကိုယ်စားလှယ်ကို အာဆီယံမူဘောင်အတွင်းကနေ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သွားပါ့မယ်လို့တော့ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်ဗိုလ်ချုပ်မှုးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က သူ့မိန့်ခွန်းထဲ ပြောဆိုထားပါတယ်။
အာဆီယံ အထူးသံတမန်အဖြစ် ခန့်အပ်ခံရတဲ့ မစ္စတာ Erywan Yusof ဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ဇွန်လက နေပြည်တော်ကို လာရောက်ခဲ့ဖူးပြီး ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် အပါအဝင် စစ်ကောင်စီက ခန့်အပ်ထားတဲ့ ဝန်ကြီးတချို့အပြင် စစ်ကောင်စီက ပြင်ဆင်ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်နဲ့လည်း တွေ့ဆုံခဲ့ဖူးပါတယ်။
နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများအားလုံးကို လွှတ်ပေးရန် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (ASEAN) အထူးသံတမန်များက စစ်ကောင်စီကို တောင်းဆိုခဲ့ပြီး ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုအပြီးဖြစ်ပေါ်နေသော ဖရိုဖရဲအခြေအနေများ အဆုံးသတ်ရေး ဒေသတွင်း ဘုံသဘောတူညီချက်များ အကောင်အထည်ဖေါ်ရေးကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြောင်း ASEAN က ထုတ်ပြန်ကြေညာသည်။
မြန်မာစစ်ကောင်စီသည် ဧပြီလက မြန်မာအပါအဝင် အရှေ့တောင်အာရှ ၁၀ နိုင်ငံအကြား သဘောတူခဲ့သည် အချက် ၅ ချက်ကို ဂရုစိုက်သည့် လက္ခဏာမပြသလောက်ပင်ဖြစ်သည်။ ထိုသဘောတူညီချက်များသည် အကြမ်းဖက်မှုအဆုံးသတ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးအရတွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးနှင့် ဒေသတွင်း အထူးသံတမန် တဦးခန့်အပ်ရေးတို့ပါဝင်သည်။
ASEAN အထူးသံတမန်များသည် စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကို သောကြာနေ့က နေပြည်တော်တွင် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။
ဇွန်လ ၅ ရက် ရက်စွဲတပ်ထားသည့် ASEAN ကြေညာချက်တွင် ထိုခရီးစဉ်၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အထက်ဖေါ်ပြပါ အချက် ၅ ချက်ကို အကောင်အထည်ဖေါ်ခြင်းဖြင့် မြန်မာပြည်သူတို့၏ အကျိုးစီးပွားအတွက် မည်ကဲ့သို့ ငြိမ်းချမ်းသော အဖြေရှာမည်ကို ဆွေးနွေးရန်ဖြစ်ကြောင်း ဖေါ်ပြထားသည်။
၎င်းတို့သည် “အမျိုးသမီးများ၊ ကလေးများနှင့် နိုင်ငံခြားသားများအပါအဝင် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများအားလုံးကို လွှတ်ပေးရန်” တောင်းဆိုခဲ့ကြောင်းလည်း ထိုကြေညာချက်က ဆိုသည်။ ထိုတောင်းဆိုမှုသည် ဘုံသဘောတူညီချက်တွင် ပါဝင်ခြင်း မရှိသော်လည်း ASEAN အဖွဲ့ဝင်အများအပြားက ထောက်ခံသော တောင်းဆိုချက်ဖြစ်သည်။
စစ်ကောင်စီ၏ ဂလိုဘယ်နယူးလိုက်အော့ဖ်မြန်မာသတင်းစာကမူ ထိုအစည်းအဝေးတွင် ASEAN ၏ကနဦး စစ်တမ်းမှ အကြံပြုချက်များကို အကောင်အထည်ဖေါ်ရေး၊ စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်သူများ၏ အကြမ်းဖက်မှုများနှင့် စစ်ကောင်စီ၏ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပရန် အစီအစဉ်တို့ကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြောင်း ဖေါ်ပြသည်။
စစ်ကောင်စီသည် ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်ခံ အစိုးရထံမှ အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အပါအဝင် လူပေါင်း ၄၅၀၀ ကျော်ကို ဖမ်းဆီးထားသော်လည်း နိုင်ငံကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်းမရှိပေ။ လူအနည်းဆုံး ၈၄၉ ဦးကိုလည်း စစ်ကောင်စီကသတ်ဖြတ်ခဲ့ကြောင့် လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တခုပြောသည်။ စစ်ကောင်စီက ထိုကိန်းဂဏန်းကို ငြင်းသည်။
ASEAN က စစ်ကောင်စီကို ပြင်းထန်သော အရေးယူမှု မရှိသောကြောင့် စိတ်ပျက်ကြောင်း စစ်ကောင်စီ ဆန့်ကျင်သူများပြောသည်။
မြန်မာနိုင်ငံ အကျပ်အတည်းကို ယခုအပတ် ချုံချင့်တွင် ကျင်းပနေသည့် ASEAN-တရုတ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အထူးအစည်းအဝေးတွင်လည်း ဆွေးနွေးမည်ဟု မျှော်လင့်ရသည်။ စစ်ကောင်စီ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဝဏ္ဏမောင်လွင်လည်း ထိုအစည်းအဝေး တက်ရောက်နေသည်။
တရုတ်သံအမတ်သည် စစ်ကောင်စီအကြီးအကဲ မင်းအောင်လှိုင်ကို စနေနေ့က တွေ့ဆုံခဲ့သည်။
ဘုံသဘောတူညီချက်များ အကောင်အထည်ဖေါ်ရေး ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးရန် မြန်မာက စိတ်အားထက်သန်ကြောင်း တရုတ်နိုင်ငံပိုင် ဂလိုဘယ်တိုင်းမ်သတင်းစာက ရေးသားသည်။ ဘုံသဘောတူညီချက်များအကောင်အထည်ဖေါ်ရေးကို တရုတ်နိုင်ငံက ထောက်ခံကြောင်း တရုတ်သံအမတ်က ပြောခဲ့သည်ဟုလည်း ထိုသတင်းစာကဖေါ်ပြသည်။
စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်သူများသည် တရုတ်နိုင်ငံ ပါဝင်ပတ်သက်မှုကို စိုးရိမ်မကင်းကြပေ။ တရုတ်သည် အနောက်နိုင်ငံများနှင့်မတူဘဲ မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ရှုတ်ချခြင်း မရှိပေ။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်အပြတ်အသတ်နိုင်သည့် ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာလ ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲလိမ်မှု စွပ်စွဲချက်များကို ရွေးကောက်ပွဲအာဏာပိုင်များက ပယ်ချသော ကြောင့် အာဏာသိမ်းရသည်ဟု စစ်ကောင်စီက အကြောင်းပြသည်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်သည် စွဲချက်အများအပြားကို ရင်ဆိုင်နေရပြီး ယနေ့ တနင်္လာနေ့တွင် ရုံးထုတ်ခဲ့သည်။
ကိုးကား။ ။ Reuters
အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့ (ASEAN) အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌနဲ့ အတွင်းရေးမှူးချုပ်တို့ ဒီသီတင်းပတ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံကိုသွားဖို့ စီစဉ်ထားတယ်လို့ သံတမန်သတင်းရင်းမြစ်လေးခုကို ကိုးကားပြီး ရိုက်တာသတင်းမှာ ရေးထားပါတယ်။
အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ ဘရူနိုင်းနိုင်ငံ၊ နိုင်ငံခြားရေးဌာန ဒုတိယဝန်ကြီး Erywan Yusof နဲ့ ဘရူနိုင်း နိုင်ငံသားပဲဖြစ်တဲ့ အတွင်းရေးမှူးချုပ် Lim Jock Hoi တို့ဟာ မြန်မာ စစ်အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင်တွေ၊ တခြားသက်ဆိုင်သူတွေနဲ့ ဒီသီတင်းပတ်အတွင်း တွေ့ဆုံဆွေးနွေးဖို့ စီစဉ်ထားတယ်လို့ အမည်မဖော်တဲ့ သတင်းရင်းမြစ်တွေက ပြောတဲ့အကြောင်း ရိုက်တာသတင်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဒါပေမယ့်လည်း သွားခါနီး နောက်ဆုံးအချိန်မှာမှ သွားလာရေးကိစ္စတွေနဲ့ သံတမန်ရေးပိုင်း အခက်အခဲတွေကြောင့် ခရီးစဉ် နှောင့်နှေးသွားနိုင် ဒါမှမဟုတ် ပျက်သွားနိုင်တယ်လို့ သတင်းရင်းမြစ်တွေက သတိပေးထားပါတယ်။
ဒီ အာဆီယံကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဟာ အာဏာသိမ်းဖြုတ်ချခံရပြီး အများအပြား ဖမ်းဆီးခံထားရ ဒါမှမဟုတ် ပုန်းအောင်းနေရတဲ့ အရပ်သားအစိုးရတာဝန်ရှိသူတွေနဲ့ တွေ့ဆုံဖို့ စီစဉ်ထားသလားဆိုတာတော့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မရှိသေးပါဘူး။ အာဆီယံပြောခွင့်ရသူရော၊ ကြားကာလ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ဘက်ကပါ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီး မှတ်ချက်ပေးဖို့ ပန်ကြားတာကို အကြောင်းမပြန်ခဲ့ပါဘူး။ ဘရူနိုင်းနိုင်ငံရဲ့ အာဆီယံကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကလည်း မှတ်ချက်ပေးဖို့ ပန်ကြားချက်ကို အကြောင်းမပြန်ပါဘူး။
မြန်မာ့အရေး “ အချက်ငါးချက်ပါ သဘောတူညီချက်” ကို အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေ ကြေညာခဲ့အပြီး သီတင်းငါးပတ်ကျော်အကြာမှာ အခုစီစဉ်ထားတဲ့ ခရီးစဉ်ကိစ္စထွက်လာတာပါ။ အဲဒီအချက်ငါးချက်ထဲမှာ အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းတာတွေ ရပ်တန့်ဖို့၊ ဆွေးနွေးပြောဆိုဖို့၊ လူသားစာနာမှု အကူအညီပေးဖို့၊ အထူးသံတမန်တဦး ခန့်အပ်ဖို့နဲ့ “ သက်ဆိုင်သူအားလုံးနဲ့ တွေ့ဆုံရေး” အထူးသံတမန်ဦးဆောင်တဲ့ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တဖွဲ့ စေလွှတ်ဖို့တို့ ပါဝင်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့လည်း အထူးသံတမန်အဖြစ် ခန့်ထားဖို့ အသင့်တော်ဆုံးလူပုဂ္ဂိုလ် ဒါမှမဟုတ် လူပုဂ္ဂိုလ်တွေကို ရွေးချယ်ရေး၊ အထူးသံတမန်ရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်နဲ့ သက်တမ်းကာလတို့အပေါ် အာဆီယံအဖွဲ့ထဲမှာ သဘောထားကွဲနေတာကြောင့် အခုချိန်ထိ မခန့်ထားနိုင်သေးပါဘူး။
အထူးသံတမန်ရဲ့သက်တမ်းကို လက်ရှိအလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌရဲ့ ကျန်တဲ့သက်တမ်းကာလအတွင်းမှာပဲ ခန့်ထားဖို့နဲ့ နောက်အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌဖြစ်တဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံအလှည့်မှာ ပြန်ပြီးသုံးသပ်ဖို့ ပြီးခဲ့တဲ့လက အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေဆီ ဘရူနိုင်းနိုင်ငံက ပေးပို့ခဲ့တဲ့ “ အဆိုပြုစာတမ်း” ထဲမှာ ဖော်ပြထားတယ်လို့ စာတမ်းပါ အကြောင်းအရာတွေကိုသိထားတဲ့ သတင်းရင်းမြစ်သုံးခုကပြောပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အထူးသံတမန်ရဲ့လုပ်ငန်းဟာ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းပေးဖို့ပဲဖြစ်ပြီး သံတမန်ရဲ့ မိခင်နိုင်ငံက အကုန်အကျခံပြီးတော့ ဝန်ထမ်းအနည်းငယ်ခန့်ထားဖို့နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အခြေစိုက်ဖို့မဟုတ်ဘူးလို့လည်း စာတမ်းထဲမှာ အဆိုပြုထားတဲ့အကြောင်း သတင်းရင်းမြစ်တွေက ပြောပါတယ်။
ဒီသတ်မှတ်ချက်တွေဟာ အထူးသံတမန်ရဲ့ အနေအထားနဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းကို အထူးထိခိုက်စေတယ်လို့ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်အတော်များများက မြင်ကြပါတယ်။ လူဦးရေ ၅၀၀,၀၀၀ တောင်မရှိတဲ့ ဘရူနိုင်းစော်ဘွားနိုင်ငံဟာ သံတမန်ရေး ခေါင်းဆောင်မှုအတွေ့အကြုံ မရှိသလောက်ဖြစ်ပြီး အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေရဲ့ စိုးရိမ်ချက်တွေအပေါ် တုံ့ပြန်တာမရှိသေးဘူးလို့ သတင်းရင်းမြစ်တွေကပြောပါတယ်။ အထူးသံတမန်ဟာ အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌကို ကိုယ်စားပြုရမှာမို့ လက်တွေ့အားဖြင့် ဘရူနိုင်းနိုင်ငံက ခန့်အပ်မှာပဲဖြစ်တယ်လို့ သံတမန်တဦးက ရိုက်တာသတင်းဌာနကိုပြောပါတယ်။
