ဗာတီကန်နိုင်ငံနှင့် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံတို့သည် ပြည်ပမှလာရောက်သော သာသနာ့ဝန်ထမ်းများအား ပြည်ဝင်ခွင့်ဗီဇာထုတ်ပေးခြင်းဖြင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှောင်ကြိုးများကို ခိုင်မာစေရန်အတွက် နှစ်နိုင်ငံသဘောတူညီချက်ကို စက်တင်ဘာ ၁၄ ရက် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွင် မြို့တော် နူရဆူလတန်၏ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန ဌာနချုပ်၌ ဗာတီကန်နိုင်ငံနှင့် ကာဇက်စတန်သမ္မတနိုင်ငံကြား သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။
ဗာတီကန်နိုင်ငံ၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် အဆိုပါ သဘောတူညီချက်အား ဗာတီကန်နိုင်ငံ ကိုယ်စား ဘုန်းတော်ကြီး Paul Richard Gallagher မှ နိုင်ငံတော်နှင့် ဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ အတွင်းရေးမှူးချုပ်၊ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်နှင့် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး Mr. Mukhtar Tileuberdi မှ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။
ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်၏ ကာဇက်စတန်နိုင်ငံသို့ ခရီးစဉ်အတွင်း စက်တင်ဘာ ၁၃ ရက်မှ ၁၅ ရက်အထိ ကျင်းပသည့် ကမ္ဘာ့နှင့် ရိုးရာဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များ ကွန်ဂရက်အတွက် သဘောတူညီချက်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။
ကာဇက်စတန်အတွက်သဘောတူညီချက်အသစ်သည် အနုပညာကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် ရည်ရွယ်သည်။ 1998 ခုနှစ် နှစ်နိုင်ငံသဘောတူစာချုပ်၏ 2 အရ ပြည်ပမှလာသော ဘာသာရေးနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ပုဂ္ဂိုလ်များအား ဗီဇာနှင့် နေထိုင်ခွင့်များ ပေးအပ်ရာတွင် လွယ်ကူချောမွေ့ပြီး ဗာတီကန်နိုင်ငံဖက်က ကာဇက်စတန်နိုင်ငံရှိ ကက်သလစ်ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်တို့ကို စောင့်ရှောက်ခြင်းလည်း ပါဝင်သည်။
“နိမိတ်ပုံနှင့် စာပိုဒ် ၈ ပိုဒ်ပါဝင်သော စာတမ်းသည် ပါတီနှစ်ရပ်ကြားရှိပြီးသား ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှောင်ကြိုးများကို ပိုမိုခိုင်မာစေသည်” ဟု ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ သဘောတူစာချုပ်သည် သဘောတူညီချက်စာချုပ်စာတမ်းများ လဲလှယ်ပြီးနောက် အသက်ဝင်မည်ဖြစ်သည်။
ယူကရိန်းကျူးကျော်မှုကို ကျောထောက်နောက်ခံပေးခဲ့တဲ့ ရုရှားသြသဒေါက်စ် ဘိုးဘေး Kirill ကို ပြတ်ပြတ်သားသား ဝေဖန်ပုံပေါ်တဲ့ ဘုရားသခင်က ဘာသာရေးကို စစ်ပွဲဆီ လမ်းညွှန်ပေးမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်က မိန့်ကြားတော်မူလိုက်သည်။
ကာဇက်စတန်တွင် ၎င်း၏ ဒုတိယမြောက်နေ့တွင် ရဟန်းမင်းကြီးဖရန်စစ်သည် ခရစ်ယာန်များ၊ ဂျူးများ၊ မွတ်ဆလင်များ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ၊ ဟိန္ဒူများနှင့် အခြားဘာသာတရားများကို စုစည်းထားသည့် သတ္တမအကြိမ်မြောက် ကွန်ဂရက်တွင် မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့သည်။
“ဘုရားသခင်သည် ငြိမ်သက်ခြင်းရှိတော်မူ၏။ သူက ငါတို့ကို ငြိမ်းချမ်းရေးလမ်းစဉ်မှာ အမြဲလမ်းပြတယ်၊ စစ်မဖြစ်ဘူး” ဟု ရဟန်းမင်းကြီးက ပြောသည်။
“ထို့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့သည် အာဏာ၊ လက်နက်ခြိမ်းခြောက်မှုများဖြင့်မဟုတ်ဘဲ ပဋိပက္ခများကိုဖြေရှင်းရန် လိုအပ်ကြောင်းကို ကျွန်ုပ်တို့ကိုယ်တိုင် ကတိသစ္စာပြုကြပါစို့။ ကောင်းကင်ဘုံမှကောင်းချီးပေးကာ လူသားနှင့်ထိုက်တန်တဲ့ ရင်ဆိုင်ခြင်း၊ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းခြင်းနှင့် စိတ်ရှည်သည်းခံညှိနှိုင်းခြင်းများနှင့် ပဋိပက္ခများကိုဖြေရှင်းရန် လိုအပ်ကြောင်းကို ကျွန်ုပ်တို့ကိုယ်တိုင် ကတိပြုကြပါစို့ ” ဟု ရဟန်းမင်းကြီးက မိန့်ကြားတော်မူလိုက်သည်။
ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး Francis (ညာ)၊ Yitzhak Yosef (ညာဖက်)၊ အစ္စရေးနိုင်ငံမှ Sephardi Chief Rabbi၊ Volokolamsk Anthony (ဒုတိယလက်ဝဲ) နှင့် ရုရှားဖက်ဒရေးရှင်းနှင့် ရုရှားမွတ်စ်လင်မ်များကောင်စီ၏ ဘာသာရေးဘုတ်အဖွဲ့ဥက္ကဋ္ဌ Mufti Sheikh Ravil Gaynutdin
ရုရှားသြသဒေါက်အသင်းတော်၏ခေါင်းဆောင်ဖြစ်သော ကီရီးလ် Kirill သည် ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်၏ “ယဇ်ပလ္လင်ကောင်လေး” မဖြစ်နိုင်ကြောင်း ယခုနှစ်အစောပိုင်းက ပြောကြားခဲ့သည့် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက ညီလာခံတွင် “မြင့်မြတ်သောအရာသည် အာဏာအတွက် ထောက်ကူဖြစ်မည်မဟုတ်သလို မြင့်မြတ်သောအရာအတွက် အထောက်အပံ့ဖြစ်စေရန် မည်သည့်အခါမျှ စွမ်းအားမရှိစေရဘူး” လို့ မိန့်ကြားတော်မူလိုက်သည်။
ခရစ်ယာန်များ၊ ဂျူးများ၊ မွတ်ဆလင်များ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ၊ ဟိန္ဒူများနှင့် အခြားဘာသာတရားများကို စုစည်းထားသည့် သတ္တမအကြိမ်မြောက် ကွန်ဂရက်တွင် ရုရှားသြသဒေါက်အသင်းတော် (ROC) သည် ၎င်း၏ နံပါတ် ၂ မက်ထရိုပိုလီတန် အန်တိုနီ ဦးဆောင်သော ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို စေလွှတ်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းနှင့် ခေတ္တတွေ့ဆုံခဲ့သည်။ Kirill သည် ရုရှား၏ ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်ရန် စိတ်အားထက်သန်စွာ ကျောထောက်နောက်ခံပေးထားသည်။
သက်တော် ၉၆ နှစ်ရှိပြီဖြစ်တဲ့ ဗြိတိန်ဘုရင်မကြီး အဲလိဇဘတ် ဟာ ကြာသပတေးနေ့မှာပဲ ကွယ်လွန်သွားပါတယ်။
သတ္တမမြောက် အက်ဒွက်ဘုရင် ၁၉၃၆ ခုနှစ်မှာ နန်းစွန့်ခဲ့ရာက အရိုက်အရာ ဆက်ခံခဲ့တဲ့ ညီဖြစ်သူ ဆဌမမြောက် ဂျော့ ဘုရင် ၁၉၅၂ ခုနှစ်မှာ ကွယ်လွန်ခဲ့ပြီးနောက် သမီးတော် အဲလိဇဘတ် ဘုရင်မအဖြစ် နန်းတက်ခဲ့တာပါ။ နန်းသက်နှစ် ၇၀ ကာလအတွင်း အဲလိဇဘတ် ဘုရင်မကြီးဟာ ဝန်ကြီးချုပ် ဝင်စတန် ချာချီလက်ထက်ကစ ဝန်ကြီးချုပ် ၁၅ ဦးနဲ့ လက်တွဲ အလုပ်လုပ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပြီးကာလ၊ စစ်အေးကာလ၊ စီးပွားရေး ခေတ်ကောင်း၊ ခေတ်ဆိုးကာလ၊ မြောက်အိုင်ယာလန် ခွဲထွက်ရေး၊ ဥရောပသမဂ္ဂ (EU) ဖွဲ့စည်းရေးနဲ့ EU အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်က ဗြိတိန်ခွဲထွက်ရေး ခေတ်အဆက်ဆက်မှာ တိုင်းပြည်ကို ပဲ့ကိုင်ခဲ့သူလည်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး နိုင်ငံအဖြစ်ကနေ သြဇာမှေးမှိန်လာချိန်မှာ တိုင်းပြည်ကို ခိုင်မာအားကောင်းအောင် ကျားကန်ပေးနိုင်တဲ့ မဏ္ဍိုင်ကြီး တခုအဖြစ်နဲ့လည်း ဗြိတိန်နိုင်ငံသား အများအပြားက ဘုရင်မကြီးကို ရှုမြင်ကြပါတယ်။
ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ တော်တော်များများမှာ ဘုရင်စနစ် ကွယ်ပျောက်လာချိန် ဗြိတိန်မှာ စည်းမျဉ်းခံ ဘုရင်စနစ်ကို ဆက်ထိန်းထားနိုင်တဲ့အတွက်လည်း ထောက်ခံသူတွေက ဘုရင်မကြီးကို လေးစားကြပါတယ်။
ကွယ်လွန်သူ ဘုရင်မကြီးဟာ ကမ္ဘာတလွှား ချစ်ခင်ကြည်ညိုခံရသူ အဖြစ်နဲ့လည်း ဝန်ကြီးချုပ်သစ် ဖြစ်လာတဲ့ Liz Truss က ဝမ်းနည်းစကား ပြောရာမှာ ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ဘုရင်မကြီး ကွယ်လွန်သွားပြီးနောက် သားတော်ဖြစ်သူ ချားလ်စ်မင်းသား တတိယမြောက် ချားလ်စ် ဘုရင်အဖြစ် ဆက်ခံတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ပဋိပက္ခများကြောင့် ခိုကိုးရာမဲ့သူဦးရေ တိုးမြင့်လာမှုကို အားပေးကူညီရန် မြန်မာနိုင်ငံကက်သလစ် အသိုက်အဝန်းအား ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှု တိုးမြှင့်ရန် မြန်မာနိုင်ငံကက်သလစ် ဘာသာဝင်များကို ၎င်းက တိုက်တွန်းထားသည်။ တောင်ကိုးရီးယားနိုင်ငံဖွား မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဗာတီကန်သံအမတ်ကြီး ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်ကြီးပေါလ်ချန်အင်နမ်းက “ဒီရက်ပိုင်းမှာ မြန်မာပြည်က ညီအစ်ကို မောင်နှမတွေရဲ့ ကြီးမားတဲ့ ဆင်းရဲဒုက္ခကို ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်၊ အသင်းတော်ဟာ ဘုရားသခင်ရဲ့ ကျွန်များနဲ့ အထူးသဖြင့် အလွန်လိုအပ်နေသူတွေအတွက် ညီအစ်ကိုညီအစ်မတွေကို အစေခံဖို့၊ အသင်းတော်က ဘုရားသခင်ရဲ့ ကျေးကျွန်တွေအဖြစ် ခေါ်ဆိုထားပါတယ်၊” ဟု စက်တင်ဘာ ၂ ရက်က စိန့်မေရီဘုရားရှိခိုးကျောင်း၌ ကျေးဇူးတော်ချီးမွမ်းခြင်းအခမ်းအနားတွင် အမှာစကားပြောကြားခဲ့ပါသည်။
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဗာတီကန်သံအမတ်ကြီး ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်ကြီးပေါလ်ချန်အင်နန်
အဆိုပါ ကျေးဇူးတော်ချီးမွမ်းခြင်းအခမ်းအနားသည် ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် လာအိုတို့တွင် ၁၀ နှစ်ကြာ ဗာတီကန်သံအမတ်ကြီး အမှုထမ်းခဲ့သောဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်ကြီးပေါလ်ချန်အင်နမ်း အတွက် နှုတ်ဆက်ပွဲအခမ်းအနား၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။ ဗာတီကန်သည် ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် သံတမန်ဆက်ဆံရေး အပြည့်အဝ ထူထောင်ပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ တာဝန်ပေးအပ်ခြင်းခံရသည်။
ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်ကြီးပေါလ်ချန်အင်နန်က မြန်မာနိုင်ငံနှင့်ဗာတီကန်နိုင်ငံတို့အကြားတွင် သံတမန်ထူထောင်ရေးလုပ်ငန်းကို စတင်လှုပ်ရှားခြင်းပုံ
ဗာတီကန်အဆိုပြုချက်ကို မြန်မာနိုင်ငံရဟန်းမင်းကြီးကိုယ်စားလှယ်တို့ ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်ကြီးပေါလ်ချန်အင်နမ်းက ရန်ကုန်ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်ကြီးကာဒီနယ်ချားလ်စ်မောင်ဘို နှင့် ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ရက်တွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ထံ တရားဝင် ပေးအပ်ခဲ့သည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် ငြိမ်းချမ်းရေးနိုဘယ်လ်ဆုရှင်၊ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်သည်ကာဒီနယ်ဘို နှင့် နက်ရှိုင်းသော ခင်မင်ရင်းနှီးမှု ရှိသည်။
ဗာတီကန်အဆိုပြုချက်ကို ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ရက် ၂၀၁၇ တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ရန်ကုန်ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်ကြီးကာဒီနယ်ချားလ်စ်မောင်ဘိုသည် ၎င်းသမိုင်းဝင်သဘောတူညီချက်၏ ဗိသုကာပညာရှင်များထဲတွင် ပါဝင်သည်။ ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး Francis သည် သူ့ကို ဗာတီကန်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် နယ်သာလန်နိုင်ငံသို့ ယခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ “မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ညီအစ်ကို မောင်နှမတွေကို တရားစီရင်မှုမှာ သန့်ရှင်းသော ခမည်းတော် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး Francis က အခြေအနေကို အနီးကပ် စောင့်ကြည့်နေပါတယ်။ အကြမ်းဖက်မှုတွေမှာ မတူညီတဲ့ ပါတီတွေကြား ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ရင်ကြားစေ့ရေး နည်းလမ်းရှာဖို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးဖို့ တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ “ပဋိပက္ခအခြေအနေကြောင့် အိုးအိမ်နဲ့ကျေးရွာတွေကို စွန့်ခွာခဲ့ရသူတွေကို လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအကူအညီနဲ့ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးတဲ့ ရွှေ့ပြောင်းဒုက္ခသည်တွေကို လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုအကူအညီတွေမှာ တက်ကြွစွာပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့အတွက် မြန်မာနိုင်ငံကက်သလစ် ဘာသာဝင်များ ချီးကျူးဂုဏ်ပြုခဲ့ပါတယ်။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်သည် ရဟန်းမင်းကြီးဖရန်စစ်အရှင်သူမြတ်အား ဗာတီကန်နန်းတော်တွင် သွားရောက်ဖူးမျှော်ခြင်း
ဗာတီကန်သံအမတ်ကြီးထံမှ ပန်ကြားချက်သည် ပြီးခဲ့သောနှစ် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံ အများအပြားတွင် လူသားချင်းစာနာမှု၊ နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းနှင့် ရင်ဆိုင်နေရချိန်တွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ ရွေးကောက်ခံအစိုးရကို ဖြုတ်ချပြီး အသနားခံစာ ထွက်ပေါ်လာခြင်းဖြစ်သည်။ မြန်မာစစ်အစိုးရက အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြသူများကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် နှိမ်နင်းခဲ့ပြီး ကချင်၊ ကယား၊ ကရင်နှင့် ချင်း၊ ဗမာပြည်အလယ်ပိုင်း၊ ဗမာပြည်အလယ်ပိုင်းရှိ ခရစ်ယာန်အများစုနေထိုင်ရာ ဒေသများအပါအဝင် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် တိုက်ပွဲများ ပြန်လည်ဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု နှင့် လက်နက်ကြီး များဖြင့် ပစ်ခတ်မှု များ ကြောင့် ရွာများ ပျက်စီး ခဲ့ပြီး အရပ်သား ရာနှင့်ချီ သေဆုံး ခဲ့သည်။ ဘုရားကျောင်းများ၊ ဘုရားကျောင်းများလည်ပတ်သည့် အဆောက်အဦများနှင့် ခရစ်ယာန်ကျေးရွာများ တိုက်ခိုက်ခံရပြီး ဆိုးရွားစွာ ပျက်စီးခဲ့သည်။
Cardinal Charles Bo, Archbishop of Yangon
ကာဒီနယ်ဘိုက ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်ကြီးပေါလ်ချန်အင်နမ်းက “မြန်မာနိုင်ငံကက်သလစ်အသင်းတော်ကို ဦးဆောင်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တဲ့ သိုးထိန်းကြီးဖြစ်ပြီး မြန်မာလူမျိုးတွေနဲ့ ရင်းနှီးဖို့ အချိန်အများကြီးပေးလိုတဲ့ သစ္စာရှိ သိုးထိန်းကြီး” လို့ ချီးကျူးလိုက်ပါတယ်။ ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်ကြီးပေါလ်ချန်အင်နမ်း ရာထူးသက်တမ်းအတွင်း မြန်မာကက်သလစ်အသင်းတော်သည် ၎င်း၏ ပထမဆုံးကာဒီနယ်ခန့်အပ်မှု၊ နိုင်ငံအတွင်း ကက်သလစ်ဘာသာကိုးကွယ်မှု နှစ် 500 ပြည့်အထိမ်းအမှတ် အခမ်းအနားများနှင့် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ် လာရောက်ခြင်းစသည့် သမိုင်းဝင်ဖြစ်ရပ်များကို မြင်တွေ့ခဲ့ရကြောင်း ကာဒီနယ်က ပြောကြားခဲ့သည်။ မြန်မာကက်သလစ်အသင်းတော်သည် ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေသော လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများကို ဝန်ဆောင်မှုပေးရာတွင် ရှေ့တန်းမှ ပါဝင်သည်။
ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်ကြီးပေါလ်ချန်အင်နမ်းသည် မြန်မာနိုင်ငံသူနိုင်ငံသားများနှင့်မြန်မာကက်သလစ်သာသနာတော်အတွက် အံ့ဖွယ်ရာလုပ်ငန်းများကို ထမ်းဆောင်တော်မူခဲ့ပြီ။
ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်ကြီး ပေါလ်အင်ချန်နမ်း
မြန်မာနိုင်ငံကက်သလစ်ဆရာတော်ကြီးများအဖွဲ့ချုပ်က မြန်မာနိုင်ငံသူ/သားများနှင့်ကက်သလစ်သာသနာတော်အတွက် စွမ်းစွမ်းတမံ လုပ်ဆောင်ခဲ့မှုအပေါ်၊ ဂိုဏ်းချုပ်ဆရာတော်ကြီး ပေါလ်အင်ချန်နမ်းအား ကျေးဇူးတင်အသိအမှတ်ပြုသောအမှတ်တရအဖြစ် စိန်လက်စွပ်တစ်ကွင်းကို ကာဒီနယ်လ်ချားလ်စ်ဘိုက လက်ဆောင်ဆက်သတော်မူခဲ့သည်။
ဆလိုင်းဂျိုးဇက်ကုန်ဇမှုန်း
